عوامل سازماني و مديريتي موثر بر فساد اداري ، مالي در سازمان‌هاي دولتي
چكيده
فساد اداري- مالي طبق تعريف سازمان شفافيت بين المللي آن دسته از فعاليت‌هاي کارکنان و مسئولان دولت را شامل ميشود که اولاً به منافع عمومي لطمه بزند و ثانياً هدف از انجام آن، رساندن فايده به عامل (کارمند اقدام کننده) يا به شخص ديگر باشد. تحقيقات متعددي توسط محققين در خصوص تبيين عوامل موثر بر فساد و ارائه نظريات مختلف صورت گرفته است، ولي بسياري از آنها از ابعاد جامعه‌شناختي، روانشناختي، حقوقي، سياسي و اقتصاد جامعه به تبيين موضوع پرداخته و بررسي‌هاي انجام شده در خصوص عوامل درون سازماني موثر بر فساد اداري - مالي در مقايسه با آنها محدود است.پژوهش حاضر نیز با توجه به اهداف و موضوع تحقیق از نوع کاربردی می باشد، و همانگونه که فساد اداری - مالی باعث زیر سؤال رفتن عدالت، مسئولیت، و کاربرد ثروت و قدرت می شود هدف از انجام این پژوهش ارایه راهکارهای مناسبی برای کاهش فساد در سازمان های دولتی می باشد. بررسی ریشه¬های فساد اداری ما را به دلایلی رهنمون میسازد که موجد محیطی است که در بستر آن عوامل انسانی جرات می¬یابند تا به راحتی با سوءاستفاده از موقعیت شغلی ایجاد شده،دست به اقداماتی بزنند که در پرتو آن حقوق اجتماعی، اقتصادی و سیاسی شهروندان نقض و یا حق مسلم فرد یا گروهی به آسانی پایمال یا به ناحق به دیگری واگذار شود. حال میتوان این نتیجه را گرفت که پيشگيري از تخلفات سازماني زيربنا و مقدمه سالم سازي محيط سازماني است و عوامل مختلفي در سالم سازي محيط سازماني تأثير دارد که يکي از اساسي ترين آنها توجه به عوامل انسانی و مدیریتی است و علت آن اين است که محور و قالب سالم سازي سازمان، انسانهاي سازماني هستند. بنابراين اگر انسانهاي سازمان سالم و پرورش يافته گردند، کار سالم سازي محيط سازماني سريعتر انجام ميشود و بصورت يک فرآيند مداوم در مي آيد.
مقدمه
فصل اول که به كليات پژوهش اختصاص يافته، درصدد تدوين چهارچوب لازم براي ورود به پژوهش و به تصوير کشيدن کليات آن مي‌باشد. در اين راستا با تشريح بيان مساله، موضوع فساد اداري - مالي معرفي شده و دغدغه‌هاي اصلي و مساله پژوهشي که محقق را وادار به جستجو و انجام پژوهش حاضر نموده است، تشريح گرديده است. بر اين اساس آنچه مدنظر به عنوان دغدغه اساسي مطرح بوده است، گام برداشتن در حوزه عوامل مديريتي و سازماني موثر بر فساد اداري - مالي و گشودن دريچه‌اي نو براي مديران سازمان‌ها جهت درک بيشتر مصاديق و عوامل موثر و بازدارنده از فساد اداري - مالي و رابطه فيمابين و تاثير و تاثرات آنها در درون سازمان‌ها از طريق مدل‌سازي اين روابط مي‌باشد تا با فهم عوامل موثر و بازدارنده از فساد، راهکارهاي لازم جهت پيشگيري يا مبارزه با فساد اداري - مالي در سازمان‌هاي دولتي به دست آيد. در اين فصل ضرورت انجام پژوهش از چند بعد مورد بررسي قرار گرفته است. از يک سو با مطالعه تحليل تاريخي فساد در تمدن‌هاي باستان، مانند ايران، يونان، روم، چين، مصر و هند، مشخص گرديده است که فساد در جوامع بشري قدمتي به اندازه تمدن داشته است و اکنون نيز يکي از مسائل مبتلا به کشورهاي جهان مي‌باشد که در بروز نابساماني‌ها و جنگ‌ها و قيام عليه تمدن‌هاي حاکم نقش داشته است. از سوي ديگر، آسيب‌ها و پيامدهاي فساد اداري - مالي در سطح جامعه و سازمان‌ها به لحاظ فردي، اجتماعي، اقتصادي، سياسي و فرهنگي بيانگر اين موضوع است که فساد در سازمان‌ها تبعات بسيار منفي به دنبال داشته و ضمن آلوده‌ساختن کارکنان سالم و ايجاد جو دلسردي و بي‌اعتمادي در آنها، صداقت و امانت آنها را زير سؤال برده و کيفيت خدمات عمومي را پايين مي‌آورد؛ به گونه‌اي که مديران را به فکر مبارزه با اين پديده ترغيب ساخته است. در اين بخش همچنين ضرورت آسيب‌شناسي پديده فساد اداري - مالي با رويكرد پيشگيري نيز بررسي شده و مشخص شده است که برخورد با اين پديده از حيث پيشگيري يا درمان آن از اصول علمي لازم برخوردار نبوده و به جاي پيشگيري، بيشتر درمان هدف قرار داده ميشود. لذا براي به دست آوردن درک بهتري از عوامل بازدارنده از فساد اداري - مالي نياز است تا چنين پژوهش‌هايي به اجرا درآيد. در نهايت با تبيين دغدغه‌هاي مسئولان عاليرتبه نظام در خصوص لزوم مبارزه با فساد اداري - مالي و ذکر آماري از سازمان شفافيت بين‌المللي که طي آن همه ساله رتبه ايران به لحاظ فساد در بين ساير کشورها نزول مي‌يابد، براي پيشگيري يا مبارزه با فساد اداري - مالي چاره‌اي جز بررسي دقيق‌تر ابعاد موضوع در داخل سازمان‌ها وجود ندارد.
